Korupcja obecna na przestrzeni czasów pod wieloma nazwami, towarzyszy nam już od antycznej Grecji (występując najczęściej w formie wręczania darów) i rozwija się do dziś, stanowiąc zagrożenie dla wolnego rynku i przedsiębiorców. Wiele firm obawia się złej opinii, powstałej na skutek obecnych działań korupcyjnych tak bardzo, że preferuje tzw. „zamiatanie pod dywan” wszelkich informacji o nadużyciach, nie przekazując tym samym przestępstw organom ścigania.

Chociaż w rankingach z 2019 roku Polska zajęła 41 miejsce w badaniu dotyczącym Indeksu Percepcji Korupcji i należy do grupy krajów, które najskuteczniej zmagają się z korupcją, to jednak obserwując poprzednie lata, sytuacja wcale nie wygląda tak optymistycznie. Badanie Indeksu Percepcji Korupcji przedstawiane jest w skali od 0 (najbardziej skorumpowany kraj) do 100 (brak korupcji w kraju). W 2015 roku liczba przestępstw korupcyjnych zarejestrowanych w KCIK w Polsce wynosiła 17 790 (63 punkty), w 2017 roku – 36 247(60 punktów), a w 2019  wynosiła już 58 punktów, nie podając już żadnej sprecyzowanej liczby.  

Najczęściej popełnianymi przestępstwami w 2016 roku były:

– poświadczenie nieprawdy w dokumencie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej (24 829 przypadków);

– sprzedajność urzędnicza (5 468 przypadków);

– przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej (2 245 przypadków).

Co więcej, aż jedna czwarta tych przypadków wyszła na jaw zupełnie przypadkowo, a 21% wykryto na skutek anonimowych informacji od pracowników. Jedynie 8% wykrytych przypadków było efektem audytu wewnętrznego oraz zewnętrznego.

Zarówno w 2018 jak i w 2019 roku zdecydowana większość przestępstw korupcyjnych dotyczyła sektorów publicznych. W 2018 roku organem, który najczęściej przyjmował łapówki, była Administracja Publiczna, a na drugim miejscu plasowały się Organy Ścigania i Wymiaru Sprawiedliwości. W przypadku obszaru podmiotu wręczającego przodowała Produkcja, Logistyka i Transport. W 2019 roku Organy Ścigania i Wymiaru Sprawiedliwości okazały się największym procentowo obszarem podmiotu przyjmującego, a w przypadku podmiotu wręczającego tym razem pojawiły się Infrastruktura, Budownictwo oraz Nieruchomości. 

Sam koncern Hewlett-Packard (HP) stosował praktyki korupcyjne zarówno w Rosji i Meksyku jak i w Polsce, mające na celu uzyskanie kontraktów. W 2014 roku zapłacił za to 108 milionów dolarów, po tym jak Amerykański resort sprawiedliwości w informacji dotarł do sfałszowanym dokumentów. Podobno łapówki występowały nie tylko w postaci pieniężnej, ale np. w postaci wycieczki do Las Vegas, all inclusive, zawierającej dodatkowo przelot helikopterem nad Wielkim Kanionem.

W 2017 roku powstał projekt ustawy, który w większości określał środki przeciwdziałania praktykom korupcyjnym. Dotyczył on działań, które miały podjąć firmy by poszerzyć swoje umiejętności walki z korupcją. Wśród nich wymienione zostały: stworzenie procedury powiadamiania organów przedsiębiorcy o propozycjach korupcyjnych, możliwe zatrudnienie dodatkowej osoby, mającej objąć pieczę nad zwalczaniem zachowań korupcjogennych oraz poszerzaniem kodeksów etycznych, wdrożenie audytów wewnętrznych, kontroli zewnętrznych, ochrona sygnalistów, ujednolicenie zasad składania oświadczeń majątkowych oraz jawny rejestr umów cywilnoprawnych. Projekt ten miał również w założeniach wgląd w dochody osób zobowiązanych do składania oświadczeń majątkowych wraz z podaniem stron umowy oraz każdym innym przysporzeniu majątkowym o wartości powyżej 1000 zł. Wśród tych osób znaleźli się posłowie, senatorzy, radni, urzędnicy, pracownicy samorządowi, egzaminatorzy w zakresie uprawnień do kierowania pojazdami, strażacy oraz pracownicy Państwowej Straży Pożarnej. Informacja ta wzbudziła wiele kontrowersji, ponieważ według wielu stanowi ona naruszenie konstytucyjnego prawa do ochrony życia prywatnego i ma więcej wspólnego z wglądem do zarobków obywateli niż ze zwalczaniem korupcji i dobrem publicznym. MSWiA ostrzegało również że nowe reguły bardzo przysłużyłyby się szantażystom. Projekt zakładał dodatkowo wysokie kary pieniężne – od 10 000 zł do 10 000 000 zł, które zostałyby uruchomione w przypadku uczestnictwa w działaniach korupcyjnych oraz jeżeli kontrola CBA wykazałaby nieopracowanie lub niestosowanie wewnętrznych procedur antykorupcyjnych w firmie albo jeżeli okażą się one nieskuteczne bądź niedostateczne.

Ponieważ w projekcie nie występuje sprecyzowanie, w jaki sposób oceniana byłaby skuteczność stosowania procedur antykorupcyjnych przez firmę, nawet najlepsze procedury mogłyby zostać uznane za niewystarczające.

Koordynator projektu zawęził listę osób zobowiązanych do ujawnienia swojego majątku, ale ustawa wciąż zawierała zbyt dużo niejasności, by można było ją opublikować. Aktualnie trwają prace nad nowym projektem, który może ukazać się już w marcu 2021 roku. Ustawa ma regulować:

 • niedopuszczanie do tworzenia mechanizmów służących do finansowania działań korupcyjnych,

• zapoznawanie osób zatrudnianych przed przedsiębiorcę z zasadami odpowiedzialności karnej za przestępstwa korupcyjne określone w projekcie ustawy,

• umieszczanie klauzul antykorupcyjnych w umowach, opracowanie i wdrożenie kodeksu antykorupcyjnego,

• określenie i wdrożenie wewnętrznej procedury i wytycznych otrzymywania prezentów i innych korzyści przez pracowników,

• niepodejmowanie decyzji w oparciu o działania korupcyjne, opracowanie i wdrożenie procedur informowania właściwych organów przedsiębiorcy o propozycjach korupcyjnych oraz procedury whistleblowingu.

Regularny wzrost przestępstw korupcyjnych w Polsce sam w sobie pokazuje, jak potrzebna jest regulacja przepisów antykorupcyjnych, a kolejne wątpliwości, które pojawiają się przy projektach podkreślają potrzebę dokładnego sprecyzowania przepisów oraz sposobu ich wprowadzania. Centralne Biuro Antykorupcyjne nie podało na razie żadnych szczegółów nowego projektu. Najprawdopodobniej jednak będziemy mogli się z nim zapoznać w pierwszej połowie 2021 roku.